Sezaryen ameliyatı, normal doğumun gerçekleştirilemeyeceği durumlarda bebeğin abdominal olarak uterus kavitesinden kesi ile doğurtulması işlemidir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre ortalama sezaryen doğum oranı %10-15 olması gerekirken son yıllarda dünya genelinde özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde bu oranın hızla artmış olması dikkat çekmektedir. Günümüzde Türkiye’nin dünya da en fazla sezaryen oranlarına ulaşan ilk beş ülkenin içerisinde ve OECD ülkeleri arasında birinci sırada yer aldığı belirtilmektedir. 2019 yılında Türkiye Sağlık İstatistikleri raporunda da ülkemizde primer sezaryen oranı %26,5, toplam sezaryen oranı %54,4 olarak sunulmuştur. Tıbben gerekli olduğunda, sezaryenin perinatal mortalite ve morbiditeyi engelleme konusunda önemli etkisi vardır. Ancak gereksiz yapılan sezaryen operasyonunun anne ve yenidoğana yararlarını gösteren bir kanıt bulunmamakla birlikte, yakın ve uzun zamanlı anne ve fetüs için birçok olumsuz etkilerinin mevcut olmasına rağmen son yıllarda isteğe bağlı olarak yapılan sezaryen oranlarının yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Bu durum sağlık hizmetlerinin kişilere verilirken eşitsizlik yaşanmasına, ekonomik olarak hastaneye yük oluşturmasına ve adalet ilkesinin ihlal edilmesine neden olarak etik bir sorun haline gelmektedir. Tıbbi nedenler dışında bir endikasyonla sezaryen uygulamak, doğumun gerekçe olmaksızın tıbbileştirilmesi insan haklarına, ebelik etik kodlarına ve ebelik değerlerine aykırıdır ve etik değildir. Kadınların doğum tercihlerine karar vermede bilgilendirilmiş olur ve etik ilkeler önemli yer tutar. Bu nedenle kadınların sezaryen doğumu tercih etmeden önce etik ihlallere yol açmamak, etik ilkeler doğrultusunda karar vermek adına sağlık çalışanlarının mevcut durumun etik ilkeler (adalet, eşitlik, özerklik, yarar sağlama, zarar vermeme) ve yasal prosedürler çerçevesinde karar verilmesine yardımcı olması, sezaryen doğum oranlarının azalmasına yönelik yaklaşımların benimsenmesi önem arz etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Etik, Kadın sağlığı, Sezaryen, Tıbbi olmayan nedenler, Yasal durum
|
