Sinema, içinde bulunmuş olduğu dönemin toplumsal yapısı hakkında “temsil” niteliği taşımakta, toplumu değiştirmekte, dönüştürmekte ve aynı zamanda bu değişim ve dönüşüm sürecinden etkilenmektedir. Türk toplumunda gerçekleşmiş olan değişim ve dönüşüm sürecini anlamak ve bu bağlamda “sınıfsal yapıyı” analiz edebilmek için sinema filmleri önem arz etmektedir.
Bu çalışmanın amacı 2000’li yıllar Türk Sineması’ndaki sınıfsal temsilleri analiz ederek, sinemanın sunduğu temsiller ile toplumsal yapı arasında bağlar kurmak ve Türkiye’de sınıfsal yapının değişim ve dönüşümü irdelemektir. Çalışmada öncelikle sınıf kavramını anlamak için; “Karl Marx, Max Weber ve Pierre Boudieu” gibi önemli düşünürlerin fikirlerine yer verilmiş ve Pierre Bourdieu’nün sınıf yaklaşımı yöntemi temel alınarak filmler analiz edilmiştir. Bu yaklaşımın özünü “habitus, sermaye, alan” kavramları oluşturmaktadır.
Türkiye’deki sınıfsal yapıyı anlamak için sınıfların gelişim ve dönüşüm süreçlerini incelemek gerekmektedir. Bu amaçla çalışmada toplumsal dönüşümün dinamiklerini oluşturan; “Türkiye’nin siyasi yapısının dönüşümü, Türkiye’nin iktisadi yapısının dönüşümü, Türkiye’de kentleşme” süreçleri ayrı ayrı bölümlerde incelenmiş ve sınıfsal yapıya etkileri anlaşılmaya çalışılmıştır. Ayrıca, Türk Sineması’ndaki sınıfsal temsillerin varlığı, sinemamızın kendi tarihi ve filmleri üzerinden irdelenmiştir.
Türkiye’de 2010-2020 yılları arasındaki sınıfsal yapıyı anlamak için temsil niteliği taşıyan üç film seçilmiştir. Filmlerin seçilme kıstası; “ekonomik olarak dar gelirli insanların film öyküsünün ana kahramanı olması, ekonomik olarak orta gelirli insanları film öyküsünün ana kahramanları olmaları ve ekonomik olarak üst gelirli insanların film öyküsünün ana kahramanları olmaları, filmlerin 2010-2020 yılları arasında çekilmiş olması ve farklı yönetmenlere ait filmler olmaları ve ait oldukları dönemi temsil edecek nitelikte olmalarıdır”.
Bu kıstaslara göre yapılan örneklem seçimi sonucu araştırmada incelenen filmler adları, yapım yılları ve yönetmenleri ile şunlardır:
Filmin Adı Yönetmen Yapım Yılı
Toz Bezi Ahu Öztürk 2015
Rüzgarda Salınan Nilüfer Seren Yüce 2016
Kış Uykusu Nuri Bilge Ceylan 2014
Pierre Bourdieu’nün sınıf yaklaşımının temelini oluşturan “sermaye, alan, habitus” kavramları baz alınarak filmlerde yer alan karakterler, ayrı ayrı incelenmiş ve bulunan sonuçlara göre yine Bourdieu’nün sınıfları kategorize etmek için kullanmış olduğu “toplumsal uzam grafiği” ne yerleştirilmiştir.
(Bu bildiri özeti Nişantaşı Üniversitesi Yüksek Lisans Enstitüsü’nde savunulmak üzere Prof. Dr. Gülseren YÜCEL danışmanlığında hazırlanan “Bourdieu’nün Sınıf Yaklaşımı İle Türk Sinemasında Toplumsal Sınıfların Temsillerinin Analizi (2010-2020)” adlı tez çalışmasından üretilmiştir. ORCID NO: 0000-0003-1373-644X)
Anahtar Kelimeler: Türk Sineması, Sınıflar, Bourdieu
|
