İslam ilim geleneğinde ilk dönemlerde fıkıh ve kelâm başta birlikte değerlendirilmiş ancak sonraki dönemlerde müstakil ilimler şekline dönüşmüşlerdir. Zaman içinde Ehli Sünnet âlimleri kelâmı sahih bilgiyi üretip Müslümanlara aktardıkları bir alan olarak kullandıkları gibi aynı zamanda bidat olarak nitelendirdikleri fırkalara cevap verdikleri bir mekanizma olarak da kullanmışlardır. Bu çalışmada fıkıh ile kelamın bir araya gelmesinde ki sebepler incelenmiştir. Sa’deddin Taftâzânî (ö. 793/1391) de bu alanda temayüz etmiş âlimlerden biridir. Arap dili, fıkıh, usûl-i fıkıh, akâid, kelâm, tefsir, mantık ve belagat gibi birçok alanda eserler vermiştir. Taftâzânî’nin özellikle Şerhu’l-Akaid adlı eseri incelenmiştir. Taftâzânî’nin hem felsefenin araçlarına ve yöntemlerine hem de fıkıh ve usul-i fıkhın sistemlerine sahip olması dikkat çekicidir. Kelâma dair eserlerinde yeri geldikçe rızık, imâmet, fâsığın imamlığı, mestler üzere mesih ve hurma şırası gibi fıkhî konuları da işlemiştir. Bu konuları işlerken Ehl-i sünnet’in tavrını ortaya koyduğu gibi konuyla ilgili yanlış gördüğü görüşleri cevaplamış ve kendi zaviyesinden delillerini ortaya koymuştur. Savunduğu konularda ortaya koyduğu delillendirme ve reddiyeleri kendisinden sonraki kuşaklar içinde kaynak oluşturmuştur. Başta Osmanlı medrese sistemi olmak üzere ilim merkezlerinde Taftâzânî’nin eserleri müfredatta yer bulmuş, halen başta konumuzla ilgili olan Şerhu’l-Akâid, el-Makâsıd ve Şerhu’l-Makâsıd gibi eserleri ilgi görmeye devam etmektedir. Tezin konusu Sa’deddin Taftâzânî’nin (722/1322 – 793/1391) eserlerinin İslam Mezhepler Tarihi açısından incelenmesidir.
(Bu çalışma birinci sırada yazılı olan yazarın, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde, ERÜ İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yusuf Benli danışmanlığında yapılan tezinden üretilmiştir. ORCID NO: 0000-0003-0295-7132)
Anahtar Kelimeler: Fıkıh, Kelam, Bid’at, Sa’deddin Taftâzânî
|
