Suç işleme konusunda tutuklanma, yargılanma, mahkûm olma ve cezalandırılma tehdidi genel caydırıcılar olarak değerlendirilir. Aynı şekilde insanları hapse atmanın da etkili bir caydırıcı olduğu sanılmaktadır, oysa caydırma etkeninin, potansiyel suçluları suç işlemekten vazgeçirmekte ne kadar etkili olduğu tartışmalı bir konudur. Yine de hapishanenin amacı ıslah etmektir ve bir insan tahliye edildikten sonra başka bir suç işlememişse, hapishanenin kişi üzerinde caydırıcı bir etki yapmış olduğu söylenebilir. Fakat modern cezalandırma sistemlerinin çoğunda yeniden suç işleme eğilimi bir hayli yüksektir (MARSHALL, s. 90). Toplumlara sosyolojik ve tarihsel açıdan baktığımızda olarak suç ve ceza olarak kabul edilen davranış ve uygulamaların farklılık göstermesiyle birlikte, sürekli olarak suçluların cezalandırma yöntemleri ile ilgili değişiklikler olduğunu farklı yollara başvurduklarını görürüz. Günümüz uygulamalarında yasalarca birçoğu sınırlandırılmış olsa dahi tarihsel süreçte toplum içinde işkence, idam cezası, yakarak öldürme gibi örnekleri varken, günümüzde hapis cezası, para cezası gibi daha hafifletilmiş cezalar uygulanmaktadır. Bu cezalar Toplumların suçu tamamen engelleyemedikleri günümüzde en gelişmiş ülkelerde dahi suçlular engellenememektedir. Suçların gelişmiş ülkelerde daha yaygın işlenmesi, bireylerin daha çok suça eğilimli olarak yetişmelerinde etkili olan koşulların fazlalılığı (boşanmalar, sosyalleşme sorunları, suç alt-kültürün varlığı, sosyal örgütsüzlük gibi) ve artan suç fırsatları ile ilişkilidir (KIZMAZ, 2014). Suçluların daha kolay tespit edildiği günümüzde; suçluları cezalandırılacaklarını veya cezalandırılma ihtimallerinin yüksek olduğunu bilerek suça iten sebeplerin varlığı bununla birlikte suçlulara verilen cezaların onları tekrar suç işlemekten alıkoyabilirliği üzerine sosyolojik bir araştırma gerekliliği duyulmuştur. Cezaların mükerrer suçlular kadar daha önce yasalarda kabul edilmiş bir suçtan dolayı yargılanmamış kişileride caydırması konusu önemini her dönemde korumuş bir konudur. ORCID NO: 0009-0007-0387-1425
Anahtar Kelimeler: Suç, Ceza, Caydırıcı
|
