Gündelik yaşamın kültürel zemininde hâsıl olan kimliğin oluşumu ve insanın toplumun bir parçası olma süreci yer üzerinde gerçekleşir. Mekânın, toplumsal ilişkilerin hem hammaddesi hem de çıktısı olması, insanın mekânla ilgili semboller ve anlamlar üretmesini sağlar. Bu nedenle mekân, insan için salt fiziksel bir alan olmanın ötesinde, sahiplendiği bir yaşam alanıdır. Bu noktada çevre psikolojisi kapsamında ele alınan, insanın mekânla kurduğu duygusal bağ anlamına gelen “yere bağlılık” kavramı karşımıza çıkar. Kent, mahalle ve sokak gibi yerlere yönelik bir insan ya da bir toplumsal grup aidiyet oluşturduğunda, “yer”in kendine has sosyal örüntüsüne ve yaşam desenlerine dâhil olur. Dolayısıyla yere duyulan aidiyet, toplumsal grubun kültürel kimliğine duyulan aidiyetliği perçinler.
Bu araştırma, “kültürel kimlik” ve “yere bağlılık” kavramı arasındaki bahsi geçen ilişkiyi, göçmen bir grubun kültürel kodlarına adapte ederek kurguladıkları yaşam alanı üzerinden inceleyerek, disiplinlerarası bir çalışma ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışma, Bursa’nın Osmangazi ilçesinde yer alan, aynı zamanda eski Yugoslavya’dan Bursa’ya göç etmiş Arnavut göçmenlerinin yoğun olarak yaşadıkları Zafer Mahallesi’nde gerçekleştirilen ön görüşmeler ve 23 yarı-yapılandırılmış görüşmeden elde edilen nitel veriler yoluyla oluşturulmuştur. Bir göç şehri olan Bursa’nın kültürel mozaiğinin önemli bir parçası olan Zafer Mahallesi sakinlerinin, “Arnavut olma”yı yaşadıkları yer üzerinden tecrübe ettiği gözlemlenmiştir. Zafer Mahallesi sahip olduğu kültürel dokusu ve idari sınırlarını aşan bir kimliğe sahip olmasıyla, Bursalı Arnavutların kültürel kimliğinin önemli bir parçası haline gelmiştir. Zafer Mahalle’sinde yaşayan Arnavut göçmenlerinin, geleneksel mahalle yaşantısı ve Arnavut olma hissiyatı arasındaki ilişkinin etkisiyle mahalleye bağlılık oluşturduğu ve Arnavut kültürel kimliğini, bu yolla gündelik yaşam pratikleri içinde yeniden ürettiği görülmektedir. "Bu çalışma, Bursa Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi (BAP) tarafından desteklenen ve halen yazım aşamasında olan "Bursalı Arnavut Göçmenlerde Kültürel Aktarım Pratikleri: Zafer Mahallesi" isimli tezin saha sürecinde ulaşılan ancak teze eklenmeyecek olan verilerden yararlanılarak hazırlanmıştır."
Anahtar Kelimeler: Yere Bağlılık, Kültürel kimlik, Arnavut Göçmenler, Mahalle Yaşamı
|
