Bu çalışmada 7075 alüminyum alaşımının tikso-şekillendirilmesi için, eğimli soğutucu ile
döküm yöntemi kullanılarak hammadde üretimi gerçekleştirilmiştir. Eğimli soğutucunun
uzunluğu ise 500 mm olarak belirlenmiştir. Hammaddelere hidrolik pres vasıtasıyla nihai ürün
şekli verilmiştir. Tikso-şekillendirme ile üretilmiş parçalara daha sonra T6 ısıl işlemi
uygulanmıştır. Deneysel çalışmalar kapsamında literatür araştırmaları sonucu döküm sıcaklığı,
düşük üst ısı tekniği göz önünde bulundurularak 645 °C olarak belirlenmiştir. Aynı şekilde
optimum değerleri veren eğimli soğutucu açısı da 45° olarak belirlenmiştir. Eğimli soğutucu
kullanılarak üretilen hammaddelerin yapısında dendiritik kolların tamamen kırıldığı ve düşük
üst ısılı dökümünde etkisiyle beraber yapının küreselleştiği gözlemlenmiştir. Daha sonra
hammaddeler yeniden ısıtma sürecine alınmıştır. Bu süreçte yeniden ısıtma sıcaklığı solidüsliküdüs arasında olacak şekilde 615 °C olarak belirlenmiştir. Yeniden ısıtma süreleri ise 10, 20,
40, 80 ve 120 dakika olarak belirlenmiştir. Yeniden ısıtılan numuneler hidrolik pres yardımıyla
kalıbın içerisinde yarı-katı olarak şekillendirilmiştir. Şekillendirilen parçaların her birinden
birer numune alınarak sertlik değerleri incelenmiştir. Elde edilen numunelere T6 ısıl işlemi
uygulanmıştır. T6 ısıl işleminin ilk basamağı olan çözeltiye alma işleminde sıcaklık 480 °C ve
süre 24 saat olarak belirlenmiştir. ASTM’ye göre AA7075 alaşımı ve 10 mm kalınlık için
önerdiği optimum çözeltiye alma süresi 75 dakikadır. Bu kalınlıktan sonra her 10 mm kalınlık
için 10 dakika süre eklemek gerekmektedir. Bu bilgiden yola çıkılarak çözeltiye alma süreleri
ise 55, 85, 115, 145 ve 205 dakika olarak belirlenmiştir. Tüm numunelerin mikroyapı
karakterizasyonu gerçekleştirilmiş olup, ısıl işlem uygulanan numunelerin mekanik
özelliklerinin incelemeleri gerçekleştirilmiştir. Yeniden ısıtma süresi arttığında mikroyapıların
daha kabalaştığı gözlemlenmiştir. Yeniden ısıtma süresinin artmasıyla ASTM’nin önermiş
olduğu optimum sürenin üzerine çıkıldığında parçalarda daha yüksek sertlik değerleri
bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: AA7075, Tiksoşekillendirme, ısıl işlem.
|
