Değişmekte ve gelişmekte olan teknolojiyle birlikte ülkelerin sahip oldukları coğrafyanın güvenliğini sağlamak için yatırım yapması kaçınılmazdır. Özellikle denize kıyısı olan ülkelerin denizden gelebilecek her türlü tehlike ve tehditlere karşı önlemlerini alması son derece önemlidir. Kıyılarda güvenli bir alan oluşturmak maksadıyla alınabilecek en etkili önlem kıyıların 7/24 gözetlenebilmesini sağlayacak radar istasyonları gibi teknolojiler kullanmaktır. Bu teknolojileri kullanmak etkin bir gözetleme imkânı sunmasına rağmen yüksek maliyetlidir. Bu kapsamda, kıyılarda güvenli bir alan oluşturmak için alternatif istasyonlar üzerinden olası konumları üzerinde çalışmak önem arz etmektedir ve yürütülen çalışma bu problemi ele almaktadır. Problem genel yapısı itibarıyla bir tesis yer seçimi problemidir. Çalışmada tesis yer seçimi literatürü incelenmiş ve ele alınan birçok farklı çalışmadaki modeller değerlendirilmiştir. Tesis yer seçimi problemlerinin çözümünde kullanılan kesin ve sezgisel çözüm yöntemleriyle ilgili literatürde yapılan çalışmalar incelenmiştir. En iyiye ulaşma hedefiyle ele alınan problem için bir matematiksel model önerisinde bulunulmuştur. Muhtemel veri seti ve amaçlar açısından değerlendirme yapıldığında, tesis yer seçimi kapsamında yer alan Küme Kaplama problemine uygun olması nedeniyle ilgili model bu yapı dikkate alınarak oluşturulmuştur. Gerçek hayat problemi ile ilişkilendirilerek oluşturulan kapalı modelin üretildiği yapıda, ilgili amaç fonksiyonu, kısıtlar ve değişkenler üzerinden detaylı açıklamalar yapılmıştır. Modelin vaka çalışması olarak yürütülmesine bağlı olarak uygulamaya özel modele ilave kısıtların gelmesi özgünlük noktasında ayrıca katkı sağlayacaktır. Gelecek çalışmalarda modelin karmaşıklığının artması ve en iyiye ulaşılamaması durumunda sezgisel yöntemlerle çözüm aranması planlanmaktadır. (Bu araştırma için Gazi Üniversitesi Etik Komisyonu tarafından 12.05.2023 tarihli E-77082166-302.08.01-654153 sayılı evrak ile Etik Kurul izni alınmıştır. ORCID NO: 0000-0002-1750-979X)
Anahtar Kelimeler: Yer Seçimi Problemi, Küme Kaplama, Kıyı Güvenliği
|
