Eski Anadolu Türkçesi ile kaleme alınmış Enfesü’l-Cevâhir isimli tefsir eserinin tefsir metodu konu edinilmiştir. Bu araştırmada Mûsâ İznikî’ye ait olan Enfesü’l-Cevâhir eseri Ebu’l-Leys es-Semerkandî’nin Tefsiri eseri ile karşılaştırılmıştır. Çünkü bu eserin benzer nüshaları klasik tefsir literatürümüzde Ebu’l-Leys Semerkandî Tefsiri Tercemesi olarak geçmektedir. Eserin tefsir metodu değerlendirilerek terceme mi yoksa yazarın kendi te’lifi mi olduğu meselesi değerlendirilmiştir. Bu araştırmada Enfesü’l-Cevâhir’in tefsir metodu problemini değerlendirmek için tahlil, tenkit, tespit, kıyaslama ve karşılaştırma yöntemi kullanılmıştır. Bu sebeple ilk önce El Yazması Kütüphanelerinde bulunan Enfesü’l-Cevahir ve Semerkandî Tefsiri Tercemeleri nüshaları tespit edilip karşılaştırılmış sonrasında eserin kaynaklarını tespiti amacıyla önceki dönemlerde, farklı yöntemlerle yazılmış tefsir eserleri ile kıyaslanıp tahlili gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma neticesinde Enfesü’l-Cevâhir’in yazımında temel kaynak olarak Ebu’l-Leys es-Semerkandî’nin Tefsiri’ni alındığı, Kurtubî (ö. 671/1273)’nin el-Câmi li Ahkâmi’l-Kur’ân, Hâzin’in (ö. 741/1341), Lübabu’t-Te’vil fi Maani’t-Tenzil, Mukâtil b. Süleyman (ö. 150/767)’ın Tefsîr’i Kebîr, Sâ’lebî (ö. 427/1035)’nin el-Keşf ve’l-Beyân, eserlerinden istifade edilerek kaleme alındığı bulgularına ulaşılmıştır. Sonuç olarak Enfesü’l-Cevâhir isimli tefsir eserinin Mûsa İznikî’ye ait te’lif eser olduğu ortaya konulmuştur. (Bu bildiri birinci sırada yer alan yazarın Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde hazırlamakta olduğu tez çalışmasından üretilmiştir. Tezin konusu 15. yy. Tefsir Eserlerinden Enfesü’l-Cevâhir Adlı Eserin Tefsir Metodu’dur. ORCID NO: 0009-0006-6677-4158)
Anahtar Kelimeler: Tefsir, Enfesü’l-Cevahir, Mûsâ İznikî, Ebü’l-Leys es-Semerkandî Tefsiri, Terceme
|
