| |
Giriş
Sanatın pek çok tanımı ve uygulamaları vardır. “Neredeyse insanla yaşıttır sanat” der Fischer. Hegel’e göre sanat ruhun madde içindeki görünümüdür. Kant ise; sanat, içten ve dıştan gelen her baskının ruhsal ve toplumsal etkisinin en iyi yöntemle ortaya çıkmasıdır.
Sanat terapisi; pek çok sanat yöntemi aracılığıyla bireylerin problemlerini dışavurmak, duygularını çözümlemek, yaşam kalitesini arttırmak, bilinçdışıyla iletişim kurdurmak amacıyla kullanılabilir.
Bireyin yaratıcılığı ve duygu dışavurumunu geliştirmesinin yanında hızlıca farkındalık oluşturmasına yardım edebilir. Resim, müzik, dans, şiir, hikaye ve drama gibi çeşitli yöntemler kullanılarak sanat terapisi uygulanabilir. Genel olarak üç aşamada sanat terapi seansları düzenlenir. İlk olarak meditasyon, nefes egzersizi, yürüyüş, dans, müzik gibi kişinin içe dönüşü istenir. İkinci olarak seçilen bir sanatsal aktivite yönergeler ile basamaklar halinde uygulanır. Son olarak da katılımcılar çember oluşturarak ortaya çıkan eser sözel olarak ifade edilir.
Yöntem
İstanbul Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Uzaktan Eğitim programında Sanat terapisi eğitimi alan kişilerin eğitim sürecinde yaşadıkları deneyinleri ve görüşlerini ortaya çıkarmak hedeflenmiştir. Bu programda 6 hafta boyunca 23 şubat ile 30 mart 2022 tarihleri arasında, her çarşamba 18:00-21:00 saatleri arasında haftada 3 Saat uzaktan eğitim düzenlenmiştir. Swot analiz yöntemi ile eğitim sürecinin Güçlü (S), Zayıf (W), Fırsat (O) ve Tehditler (T) olarak tanımlamaları ve analiz etmeleri istenmiştir. Toplam 40 katılımcıdan gönüllü olanlardan ve eğitici Uzm. Psk. Danış. M. Gülsüm Türkeli tarafından görüşler yazılmıştır. Katılımcılara hem sanat terapi eğitim sürecini genel olarak hem de eğitim esnasında kendilerine uygulananan bir sanat terapi yöntemini seçerek bu yöntemi anlatmaları istenmiştir.
Bulgular
Eğiticinin görüşleri:
Sanat Terapisi içten dışa duyguların dışavurumunu nazik ve estetik bir şekilde şimdiye davet eder.... Online eğitimin güçlü yanı birçok farklı yerden bir araya gelebilmeyi sağlamak çok kültürlülüğü de desteklemiş olmasıdır. Eğitimi sanat terapisine giriş ve sanatla içsel yolculuğa eşlik etmek üzere teorik ve uygulamalı dersler planladım. İlk başta sanat terapisi ile bilinmesi gereken kavramlar ve nasıl işlediği üzerine gruba hem anlatı hem bilgilendirici pdf dosyası verildi. Sanat Terapisi uygulamaları hem atölye olarak kendi deneyimlemelerini hem de atölye yürütücüsü iken nasıl yöntem, gözlem yapacakları grup katılımcılarına anlatımını yaptım. Zaman zaman süre sıkıntısı olur mu diye biraz zorlandığım anlar oldu. Katılımcı arkadaşlar atölyeleri kendileri deneyimleyerek sanatın yaratıcı ve iyileştiriciliğini yaşamaları sağlandı.
Zorlayıcı olan kısmı, teknik bazı durumlar, ses, görüntü ile ilgili, birde ortak çalışma yaparken fiziksel temaslar oluşturamamak.
Sanat online olarak da yapılabileceğini çalışmalarımız göstermiş oldu, sanat şifadır, katılımcı arkadaşlar da birbirine şifayı dağıttılar. Yargısız bir şekilde tanıklık ettik ortaya çıkan eserlere…
“ Sanat terapisi hep ilgi alanıma giriyordu, bir kez yüz yüze deneyimlemiştim. Uzaktan eğitimle hem katılımcı olarak bize uygulanması hem uygulayıcı eğitiminin verilmesi farklı bir deneyim oldu.
Güçlü yanları; zamandan ve yerden bağımsız online olarak eğitime ulaşabilmek, eğitici sayın Gülsüm hocanın deneyimli, özverili, naif, şefkatli ve kelimelerle anlatılamayacak kadar iyi olması, canlı ders olması, kısa sürede kapsamlı eğitim alabilmek,
Zayıf yönleri; dans yöntemi için özellikle yüz yüze etkileşim daha eğitici olabilirdi, bazen etkileşim eksikliği, katılımcıların ilgisiz davranmaları, müzik online olması
Fırsatlar; sanat terapisi ile katılımcı kendi hayatında yaşadığı kaygı stres gibi durumlarda kendine uygulayabilecek yeterliliği kazanmış olmak, sanat terapisi alanında araştırmalar geliştirilebilir, sanat terapisi için kaynak oluşturmak için kitap yazılması planlanabilir, eğitim süreci tamamlandıktan sonrada online grup terapileri aynı grupta veya farklı gruplarla yapılabilir
Tehditler; kişisel paylaşımların online olması güvenlik açısından tehdit oluşturabilir.”
Eğitim sürecinde ‘Karalamadan imgeye’ sanat terapisi atölyesi deneyimim; “ öncelikle; A4 kağıdı, çeşitli boyalar, kumaş parçası, yapıştırıcı, makas, boncuk vs istediğimiz malzemeleri hazırlamamız istendi. Hoca tarafından müzik online olarak paylaşıldı ve dinlememiz istendi. Müzik eşliğinde istediğimiz renk boya ile A4 kağıdına bişeyler çizmemiz gözlerimiz kapalı sadece müziğe odaklanmamız söylendi. Bu müziğin duygusunu kağıda aktardık. Gözümüz kapalıyken zihnimize bişeyler canlanıyor olabilir, sadece müziğe odaklanıp çizdik. Siyah bir kalem seçerek karalama şeklinde bir şeyler çizdiğimi farkettim. Müzik bitince gözümüzü açmamız ve kağıt üzerinde ilk gözümüze çarpanları imgeler, görüntüler, cisimler vs. neyse onu istediğimiz gibi şekillendirmemiz, boyamamız orataya çıkarmamız istendi. Kaç imge varsa onları görünür kıldık. Gözümü açtığında ilk küçük bir tavşan imgesi gözüme çarptı onu beyaza boyadım. Sonradan sol yanında büyük bir fil farkettim onu siyaha boyamak istedim sonra tavşanın sağında büyük bir köpek figürü gördüm onuda siyaha boyamak istedim. Ortaya çıkardığımız bu imgelerden birini seçtik onu kestik olduğu yerden çıkardık ve başka bir kağıda yerleştirdik. Ben tavşanın seçmek istedim. Onun etrafına bir bahçe ve güneşli keyifli bir gün çizmiştim. Onu istediğimiz gibi boyadık, üzerine boncuk, kumaş yapıştırdık istediğimiz şekilde sanat eserine dönüştürdük. Ve son aşamada bu eseri diğer katılımcılarla fotoğrafını paylaştık ve sözel olarak bilinç dışını ifade etmeye başladık. Bu aşamada şu sorları sorduk kendinize “ neden o imge? Bu imgenin hayatımda karşılığı var mı? Kim? Nerden geliyor? Amacı var mı? Onu olduğu yerden çıkarmak senin için ne kadar zordu? Hayatında bişeyleri tercih ederken ne kadar zorlanırsın? Yeni yerinde imge nasıldı? Eskiye gitmek istedi mi? Olduğu yerden değişiklikten memnun mu? Neler hissediyor?” Kendiliğimde bu küçük sevimli tavşanın yaşamımda umudumu, mutluluğumu tanımladığını ve eski yerinde ki büyük filin gücü yansıttığını, köpeğin ise korku ve kaygıyı bana hatırlattığını sözel olarak ortaya çıkarmış oldum. Ve tavşan yeni yerinden memnundu.”
Katılımcı görüşleri
1.Sanat terapisi hem kendim hem de sosyal çevrem ile ilişkilerimi güçlendirirken duygularımın simgesel ve soft olarak dışa vurumunda yardımcı oldu. Sanat yolu ile aktardığım duygularımın farkında olmak potansiyelimi de daha iyi anlamama yardımcı oldu. Aynı zamanda dersler esnasında öğrendiklerimi insanlara nasıl aktarabileceğim konusunda da bilgi edindim. Eğitmenimizin psikoloji kökenli olması bakış açımızı geniş tuttu ama aynı zamanda farklı disiplinlerden uzmanlık alanları ile de katılımcılara fayda sağlanabileceğini düşündüm.
Online olarak katılımcı olmanın avantajı aktarımda özgür hissetmekti.
Zorlayıcı olan kısmı ise konsantrasyonu sağlamanın güç olması idi.
Sanatla Terapi sertifika programına katılmış olmak beni hem psikolojik hem de fikirsel olarak ileriye taşıdı.
Yaş 40 İktisatçı
İlgi Alanlarım Çinicilik, Çocuk Gelişimi
2.Benim için de sanat terapisi sertifika programı; resim bölümünü bitirip formasyon alıp öğretmenlik yaptığım için mesleki ve kişisel gelişimim açısından bilgiler ve uygulamalar bana çok yarar sağladı. Kendi öğrendiğim sanat bilgilerimi de psikoloji ile bütünleştirmek, bazı farkındalıklar kazandırdı. Eğitmenimizin naifliği, samimiyeti, bilgileri, uygulamaları ve bizlere olan ilgisi sayesinde de derse olan ilgim daha da arttı. Farklı disiplinlerden olan katılımcıların duygularına ve bilgilerine tanıklık etmek beni mutlu etti.
Zorlayıcı kısmı zamanın kısıtlı olmasından dolayı, atölye çalışmalarında bazen aceleci davranıp tam olarak odaklanamamam oldu.
Yaş:34
Meslek: öğretmen
3.Güçlü yanları: Sanat terapisi eğitiminin farkındalığımın artmasında büyük rolü oldu. Uzaktan eğitim almak katılımımı kolaylaştırdı. Hocamızın her dersi ve uygulamayı çok etkileyici ve unutulmayacak şekilde sunması ve kısa zamanda çok çeşitli çalışma yapmamız katılımcılar için büyük fayda sağladı.
Zayıf yönleri: Dersin başlama saatinin 18:00 olması kimi zaman yetişememek durumunu yarattı. Bazı çalışmalar için süre yeterli gelmedi.
Fırsatlar: Uygulamalar hem kendimizi geliştirmemizi hem de uygulamayı nasıl yapacağımızı öğrenmemizi sağladı. Herkes kendi branşında öğrendiklerini kullanabilir. Ayrıca uygulamaları online yapmayı da öğrenmiş olduk.
Tehditler: Kişisel duygu ve düşüncelerimizi İnternet ortamında açıklamamız, videolar silinecek de olsa tam güven vermiyordu.
İsim:A. Fitnat Eylül
Yaş: 57
Meslek: Mimar
Hobi: Fotoğraf, kumaşa baskı, ebru, dans, drama, resim.
Anahtar Kelimeler: sanat terapisi, dışavurum, duygu, yaratıcılık, aile hekimliği
|
