Zamanı araştıran insanlar için gökyüzü bilimi oldukça önem arz etmektedir. Yıldızları ve gezegenlerin hareketleri usturlap denilen aletlerle incelenmiştir. İnsanoğlunun zamanı öğrenme merakı binlerce yıldır süregelmektedir. Bu meraktan mütevellit zamanı anlamak ve göstermek için çeşitli icatlar yapılmıştır. Günümüzde yapılan arkeolojik araştırmaların bize gösterdiğine göre saatin 6000 sene önce ilk çıktığı yer Mısır’dır. İlk saat ise güneş ışınlarının çubukla oluşturduğu gölgenin ölçülmesiyle belirlenen güneş saatidir (Özdemir; 1993: 9-13). Günümüzdeki saat çeşitlerinin temel kaynağı mekanik saatlerdir. Saatlerin geçirdiği bu serüvenin asıl amacı zamanı tam ve doğru bir biçimde göstermektir. Mekanik saatlerin çeşitleri olarak iskelet, astronomik, türbülon ve dijital saatler gibi çeşitlerden bahsetmek mümkündür. Saat, aynı zamanda dini görevleri yerine getirmek için zaman tayin etmede önem arz etmektedir. Dinimizde zaman kavramı ciddiyetini korurken; aynı durum tasavvufî tarîkatler için de aynı durum söz konusudur. Mevlevilik tarikatında gelişen ve yetişen birçok sanat- sanatçı ve zanaatkâr mevcuttur. Bunlardan 17.yüzyıl sonlarından itibaren yetişen bazı zanaatkârlar, mevlevî saat ustaları olmuşlardır. Mevlevi saat ustalarının en meşhuru Ahmed Eflaki Dede’nin, Mevlevi saat ustalarının Mehmed Muhsin ve Mehmed Şükrü, Mustafa Şem’i ve Süleyman Leziz’in saatleri, bu alanda bilinen en ünlü saat ustaları ve eserleridir. Bu çalışmada Mevlevi saat ustalarının hayatları ve Dolmabahçe Saat Müzesi’ndeki eserleri incelenmiş, malzeme, yapı ve süsleme tekniklerinden bahsedilmiştir. ORCID NO: 0009-0006-3898-5994
Anahtar Kelimeler: Sanat, Saat, Mevlevilik, İskelet Saat
|
