Eğitim ilk çağlardan itibaren günümüze gelen ender unsurlardan bir tanesidir. Eğitim bir bütünlük arz eden kurumların başında gelir. Eğitim erken dönemlerde devletin çok fazla sistematik olarak müdahalede bulunmadığı bir alanken daha sonraları sistemli ve doğrudan uygulama alanı olarak gördüğü ve çeşitli araçlarla müdahale etmeye başladığı bir unsurdur. Nizamiye medreseleri ise bu uygulamaların yoğun yaşandığı kurumların başında gelmektedir. Bu çalışmada Nizamiye Medreselerinde yapılan sistemli müdahalelerin ileriki dönem de modern üniversitelere olan katkıları ve getirmiş olduğu yeniliklerin ne olduğu amaçlanmaktadır. Çalışmanın kapsam alanı Medreselerin de adeta mimarı sayılabilecek Nizamü’l-Mülk’ ün yaptığı düzenlemeler ile bunun modern üniversitelere olan etkisidir. Nizamiye medreselerinin dönemine getirmiş olduğu yenilikler dönemin kültür tarihinin oluşmasında ciddi etkilidir. Medrese geleneğinin doğmasında ve devleti yöneten kadronun yetişmesinde önemli rol almıştır. Kendisinden önceki eğitim kurumlarının dağınıklık arz etmesi hasebiyle sistemli bir eğitim kurumu inşa edilmemiştir. Daha sonraları kurulan medreseler Nizamiyeleri örnek almışlardır. Nizamiye medreseleri bununla birlikte eğitmiş olduğu kişileri devlet görevlisi olarak hazırlayarak aynı zaman devletin profesyonel bir biçimde işlemesi sağlamıştır. Nizamiyeler çeşitli vakıflar bünyesinde kurulduklarından hiçbir maddi sıkıntı yaşamamışlardır. Kendi içerinde kurudukları dershane, kütüphane, yemekhane gibi alanlar sayesinde öğrencilere kaliteli bir eğitim sağlamış ve bu eğitimi ücretsiz yapmışlardır. Eğitimin hem kaliteli hem de fırsat eşitliğini sağlaması nedeniyle kendinden sonra ki eğitim kurumlarının da öncüsü olmuştur. (Bu çalışma birinci sırada yer alan yazarın Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde yapılan tezinden üretilmiştir. ORCID NO: 0000-0001-5857-3299, 0000-0002-6330-6029)
Anahtar Kelimeler: Eğitim, Üniversite, Medrese, Nizamiye Medreseleri
|
